Het coronavirus bij paarden (update 18 november 2020)

Kunnen paarden besmet worden met het coronavirus ? Wel, het hangt er van af over welk coronavirus je praat. CoVID19, het coronavirus dat nu onder mensen een pandemie veroorzaakt, is namelijk maar één van de vele bekende coronavirussen. En om een lang verhaal kort te maken, neen, je paard zal (normaal gezien) niet besmet raken met CoVID19. Het kan daarentegen wél besmet raken met ECoV, het Equine Corona Virus.

De term coronavirus is een verzamelnaam. Er bestaan honderden min of meer verschillende virussen die allemaal bij de familie van de coronavirussen horen, maar specifiek bij mensen, bepaalde diersoorten of vogels voorkomen. Mensen bijvoorbeeld kunnen besmet raken door zeven verschillende coronavirussen. Op dezelfde manier bestaan er coronavirussen die typisch voorkomen bij katten (FCoV), honden (CCoV), varkens (PRCoV, SDCoV, SADS-CoV), runderen (BCoV) en paarden (ECoV).

Het coronavirus.

Coronavirussen veroorzaken ziektes die meestal relatief mild, maar soms zeer ernstig kunnen zijn. Het coronavirus HCoV-229E bijvoorbeeld veroorzaakt bij mensen een simpele verkoudheid, die met wat keelpijn en gesnotter na een dag of zeven spontaan verdwijnt. HCoV-OC43 veroorzaakt ongeveer dezelfde symptomen, maar toch is het een ander virus, met zijn eigen kenmerken. Wie besmet raakt met HCoV-229E maakt geen antistoffen aan tegen HCoV-OC43, en omgekeerd.

Van een heel ander kaliber is SARS-CoV, een coronavirus dat in 2002 in China opdook, en vervolgens in snel tempo heel Azië koloniseerde. SARS staat voor Severe Acute Respiratory Syndrome, wat je kunt vertalen als een ernstige en acute ziekte van de luchtwegen. SARS-CoV veroorzaakt een zware longontsteking die samen gaat met hoge koorts en ernstige ademhalingsproblemen. Tijdens de uitbraak van 2002-2004 raakten zo'n 8000 mensen besmet, en de sterftegraad lag iets lager dan 10%.

SARS-CoV is genetisch trouwens zeer nauw verwant aan het huidige CoVID19 virus. Zodanig nauw dat er in eerste instantie over SARS-CoV-2 werd gesproken, een tweede variant van het SARS-CoV virus. Dat lag in Azië redelijk gevoelig, zodat al snel werd overgestapt op de term CoVID19. Volgens de WHO, de World Health Organisation, zit de terminologie nog net iets anders in elkaar. De WHO gebruikt SARS-CoV-2 als benaming voor het virus, en CoVID19 als benaming voor de ziekte. Zoals HIV Aids veroorzaakt, zo veroorzaakt SARS-CoV-2 CoVID19. Maar goed, de termen doen er uiteindelijk niet zoveel toe. In de praktijk worden CoVID19 en SARS-CoV-2 door elkaar gebruikt om zowel het virus als de ziekte aan te duiden.

Net zoals er coronavirussen zijn die typisch bij mensen horen, is er minstens één coronavirus dat uitsluitend bij paarden voorkomt. Dat is ECoV, het Equine Corona Virus. Nog een keer herhalen, het Equine Corona Virus is niet hetzelfde als CoVID19, het coronavirus dat nu bij mensen een epidemie veroorzaakt. Het gaat om een ander virus, weliswaar van dezelfde familie, dat zich als het ware in paarden heeft gespecialiseerd.

Terwijl coronavirussen bij mensen meestal op de luchtwegen slaan, veroorzaakt ECoV bij paarden vooral problemen met het maag-darmstelsel. Paarden die besmet zijn hebben koorts, weinig eetlust, diarree, en eventueel milde koliek. Er bestaat geen echte behandeling, maar in de meeste gevallen zullen paarden na een aantal dagen of weken de ziekte zelfstandig te boven komen. Oudere paarden die als gevolg van diarree met uitdrogingsverschijnselen te maken krijgen, lopen het hoogste risico op complicaties.

Het ECoV virus verspreidt zich via de mest. Paarden die stro eten dat vervuild is door mest van een besmet paard, raken op hun beurt besmet. Bij een uitbraak van ECoV is het dan ook erg belangrijk om zeer regelmatig de box of stal uit te mesten, en een strikte stalhygiëne te hanteren. Op die manier kan besmetting van andere paarden voorkomen worden.

Het Equine Corona Virus is in principe niet overdraagbaar op de mens. Met andere woorden, als je paard besmet is met ECoV, kun jij niet zelf besmet raken. Alleen, in principe niet overdraagbaar betekent in dit geval dat zo'n kruisbesmetting nog nooit eerder werd vastgesteld. Zo'n kruisbesmetting is ook theoretisch niet erg waarschijnlijk, wat nog niet wil zeggen dat het absoluut onmogelijk zou zijn. Werd bij je paard een ECoV besmetting vastgesteld, dan is het verstandig om direct contact met de mest te vermijden (draag handschoenen tijdens het uitmesten), en regelmatig de handen te wassen. Zoals gezegd, in principe loop je geen gevaar, maar het is beter om alle risico's te vermijden.

Mensen raken (doorgaans) niet besmet met het Equine Corona Virus. Maar omgekeerd, hoe zit dat met paarden ? Kunnen paarden besmet raken met CoVID19, het virus dat nu een pandemie bij mensen veroorzaakt ? Ook hier is het antwoord, neen, normaal gezien zal een paard niet besmet raken met CoVID19.

Alleen, ook nu weer moeten daar een paar kanttekeningen bij geplaatst worden. In principe zal je paard niet besmet raken met CoVID19, maar absoluut onmogelijk is dat niet.

Kruisbesmettingen tussen mens en dier zijn zeldzaam, maar ze komen wel degelijk voor. Tijdens de eerste golf bijvoorbeeld rapporteerde de veterinaire overheid van Hong-Kong dat een hond positief was getest op CoVID19. In België raakte eind maart een kat besmet. De kat had duidelijke klinische symptomen (braken, hoesten, diarree) en testte positief op CoVID19. Een paar dagen later maakte een dierentuin uit New-York bekend dat minstens één tijger positief was getest.

Zo bleven er links en rechts wel meer gevallen opduiken, maar dat was klein bier vergeleken met wat er vanaf begin oktober in Denemarken gebeurde. Daar werden nertsen in grote kwekerijen met CoVID19 besmet door hun verzorgers. Binnen de nertsenpopulatie ging het virus muteren, en met de gemuteerde vorm raakten vervolgens opnieuw mensen besmet. Een besmetting dus van mens naar dier naar mens. Denemarken besloot om alle 14 miljoen (!) nertsen te ruimen. Ook in Nederland en de Verenigde Staten werden al nertsenfokkerijen geruimd.

Natuurlijk, honden, katten, nertsen, dat zijn geen paarden. Toch bewijzen deze gevallen dat een besmetting tussen mensen en (gezelschaps)dieren wel degelijk mogelijk is. Als je dus weet of vermoedt dat je zelf CoVID19 hebt opgelopen, is het wel zo verstandig om de zorg voor je paard tijdelijk aan anderen over te laten. Omgekeerd, heeft je paard last van hoest, diarree, of milde koliek, zonder dat daar direct een reden voor is, zet het dier dan in quarantaine, vermijd direct contact, en raadpleeg de dierenarts.